Perjanjian Perdagangan Malaysia – AS: Antara Peluang dan Penggadaian Kedaulatan Ekonomi

PERJANJIAN perdagangan baharu antara Malaysia dan Amerika Syarikat (AS) yang ditandatangani Perdana Menteri, Datuk Seri Anwar Ibrahim dan Presiden Donald Trump tiga hari lalu telah mengundang pelbagai reaksi, daripada sokongan berhati-hati sehingga kritikan tajam terhadap komitmen besar yang digalas oleh Malaysia. Ahli Parlimen Pasir Gudang dari PKR sendiri, Hassan Karim, menjadi antara suara lantang yang mempertikaikan rasional di sebalik “penyerahan” ekonomi bernilai RM1 trilion dalam bentuk komitmen pembelian barangan dan pelaburan daripada AS. Isunya bukan sekadar angka, tetapi soal kedaulatan ekonomi dan ketelusan dalam urus tadbir. Beliau bertanya, komitmen RM1 trilion: Pelaburan Strategik atau Pemunggahan Kekayaan? Menurut butiran yang dikemukakan di Parlimen, Malaysia melalui beberapa GLC besar dikatakan akan membuat pembelian besar-besaran daripada AS, termasuk pesawat Boeing, gas asli cecair (LNG), arang batu serta peralatan pusat data. Langkah ini dilihat sebagai strategi diplomasi perdagangan untuk memperoleh akses pasaran AS bagi lebih 1,000 jenis eksport Malaysia, antaranya semikonduktor, minyak sawit dan barangan elektrik – elektronik dengan tarif balas yang ditetapkan pada kadar 19 peratus. Namun, dari perspektif ekonomi makro, persoalannya adakah nilai manfaat eksport yang diperoleh mampu menampung komitmen import yang amat besar itu? Sekiranya imbangan perdagangan menjadi negatif, Malaysia berisiko menghadapi defisit dagangan dan kebergantungan berlebihan kepada AS. Hassan dalam ucapannya menyuarakan kebimbangan perjanjian itu menyerupai bentuk “penyerahan ekonomi” kepada kuasa besar, mengimbau sejarah penjajahan apabila negara kecil menjadi pasaran pengguna dan pembekal sumber murah kepada kuasa kolonial. Beliau juga menyentuh aspek moral dan geopolitik, menyindir keakraban diplomatik dengan pentadbiran Trump yang dikaitkan dengan kekerasan terhadap isu Palestin. Bagi Hassan, perjanjian itu bukan sahaja soal ekonomi, tetapi soal maruah dan jati diri nasional. Nada kritikan turut disuarakan oleh Naib Presiden MCA, Lawrence Low, yang menuntut agar kerajaan mendedahkan sepenuhnya kandungan dan lampiran perjanjian tersebut kepada umum serta membenarkan semakan Parlimen. Beliau mengingatkan bahawa komitmen besar dan terma yang mungkin tidak seimbang boleh menyempitkan kebebasan Malaysia dalam menentukan dasar ekonomi masa depan, khususnya dalam sektor teknologi dan digital. Istilah “neo-kolonialisme digital” yang digunakannya membawa maksud baharu, penjajahan abad ke-21 tidak lagi datang dalam bentuk kuasa ketenteraan, tetapi melalui penguasaan teknologi, data dan infrastruktur digital oleh syarikat atau negara asing. Jika Malaysia diwajibkan berunding dengan AS sebelum menandatangani sebarang perjanjian perdagangan digital dengan negara lain, ini menandakan sekatan terhadap dasar luar dan ekonomi digital negara, sesuatu yang boleh menjejaskan aspirasi Malaysia untuk menjadi hab teknologi serantau. Perjanjian seperti ini mempunyai dua sisi mata wang, pertama, manfaat potensi: membuka akses pasaran eksport yang lebih besar, menarik pelaburan asing, dan meningkatkan kedudukan Malaysia dalam rantaian bekalan global. Kedua, risiko jangka panjang: pergantungan struktural terhadap ekonomi AS, penghakisan kuasa runding Malaysia dalam dasar ekonomi, serta kemungkinan mengorbankan sektor strategik demi memenuhi syarat perjanjian. Tambahan pula, jika komitmen perolehan RM1 trilion dibiayai oleh dana awam atau GLC, kesan fiskal dan risiko hutang perlu dinilai secara teliti. Ia boleh menjejaskan kemampuan kerajaan melabur dalam sektor domestik seperti pendidikan, kesihatan dan infrastruktur rakyat. Dalam konteks demokrasi moden, sebarang perjanjian antarabangsa yang membawa implikasi fiskal dan ekonomi berskala besar mesti tertakluk kepada penelitian Parlimen dan audit awam. Langkah untuk menghebahkan dokumen penuh perjanjian serta membenarkan semakan oleh badan bebas akan memperkukuh akauntabiliti kerajaan dan memastikan keputusan strategik negara dibuat atas dasar kepentingan nasional, bukan tekanan geopolitik. Justeru, perjanjian perdagangan Malaysia – AS ini meletakkan kerajaan di persimpangan antara realiti ekonomi global dan tanggungjawab mempertahankan kedaulatan nasional. Malaysia perlu bijak menimbang antara menyertai sistem perdagangan global secara strategik dan tidak menggadaikan ruang dasar ekonomi sendiri kepada kuasa luar. Kritikan Hassan Karim dan Lawrence Low bukan sekadar serangan politik, tetapi refleksi terhadap kebimbangan rakyat tentang hala tuju ekonomi negara dalam dunia pasca-globalisasi. Yang penting kini ialah memastikan setiap keputusan perdagangan antarabangsa berpaksikan ketelusan, keadilan dan kepentingan jangka panjang negara – bukan sekadar angka pelaburan yang memukau di atas kertas. – ND 29 Okt 2025